Ord. Prof. Dr. Tevfik Sağlam Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu İlleri Bulaşıcı Hastalıklarla Savaş Başkanlığı yürüttü. 1919 yılında görevine Gülhane Hastanesi’nin Başhekimi olarak devam etti. Mustafa Kemal Atatürk’ün çağrısı üzerine milli mücadele saflarına katılarak Ordu Sıhhiye Başkanlığı’nı yürüttü. Cumhuriyet ilanı sonrası çeşitli üniversitelerde dekanlık ve rektörlük yaptı. Verem Savaş Derneği’ni kurarak, yurdun pek çok yerinde verem savaş dispanserinin açılmasını, tüberkülin testini, BCG aşılarının kampanyasını, köylerde gezici verem tarama ekiplerinin kurulmasını sağladı. Kendini toplumun sağlık sorunlarının çözümüne adayan öncü tıbbiyeliyi; Uluslararası Tüberküloz Derneği Genel Sekreteri Etienne Bernard, “Tevfik Sağlam verem savaşının mümtaz havarilerinden biriydi” sözleriyle dünyaya tanıtıyordu.
***
Trabzonlu Doktor Celalettin Algan, Ord. Prof. Dr. Tevfik Sağlam’ın izinden yürümek için ölümünden 1 yıl sonra 1964 yılında İstanbul’a geldi. Milletlerarası Tevfik Sağlam Verem Savaşı Olgunlaşma ve Gösteri Merkezi’nde kurs gördü. 1965'te BCG Kampanyası Göğüs Hastalıkları mütehassısı kadrosu ile yurtiçindeki verem savaş hastane ve dispanserlerinin teşhis-tedavi metotlarının standardizasyon ve koordinasyonu ile görevlendirildi. 1968'de Dünya Sağlık Örgütü'nün Zaire'nin Kinshasa kentinde düzenlenen çiçek hastalığının Erakdikasyon Kursu’na, 1969'da Dünya Sağlık Örgütü'nün Kongo'da Brazaville kentinde düzenlediği Verem Savaş kursuna, yine Dünya Sağlık Teşkilatı'nın Malezya'nın Kuala Lumpur kentinde 1977 yılında düzenlediği Genişletilmiş Aşı Programı Bölgelerarası Planlama ve Yönetim Kurusu'na ve nihayet Kongo'nun Brazaville kentinde Dünya Sağlık Örgütü tarafından 1978 yılında düzenlenen Halk Sağlığı Hizmetlerinin Organizasyonu ve Yönetimi Kursu’na katıldı.
***
Doktor Algan, Dünya Sağlık Örgütü’nde çeşitli görevlerde aldı.
***
1965-1970 yılları arasında Dünya Sağlık Örgütü'nün Ruanda Ulusal Verem Savaşı ve Çiçek Hastalığı Eradikasyonu Projeleri şefi, 1971-1975 yılları arasında da Dünya Sağlık Örgütü'nün Senegal Ulusal Temel Sağlık Servislerinin Geliştirilmesi Projesinde Epidemiyolojist, 1975-1984 yılları arasında Dünya Sağlık Örgütü'nün Brazaville/Kongo Afrika Bölge Müdürlüğü'nde Bulaşıcı Hastalıklar Bölge Danışmanı, 1984-1986 yılları arasında Dünya Sağlık Örgütü'nün Madagaskar ve Fransız Hükümetleri nezdindeki temsilcisi, Madagaskar Reunion Adaları Misyon Şefi, 1991 Şubat-Mart'tan itibaren Dünya Sağlık Örgütü'nün Ankara Bürosunda danışman olarak görev yaptı. 1976'da Celalettin Algan'a “Dünya Sağlık Örgütü Çiçek Eradikasyonu Nişanı”, 1986'da Madagaskar'dan “Officier de l’Orde National” unvan ve nişanları verildi.
***
Dr. Celalettin Algan: Birleşmiş Milletler Sağlık Teşkilatı (WHO) görevlisi olarak 2 yıllığına gittiği Afrika’da 22 yıl hizmet veren gönül elçisi. Kabile savaşlarından dolayı kimsenin gitmediği, korktuğu Kuzey Afrika coğrafyasın da dolaşarak, amansız savaş açan müthiş Trabzonlu. Kara Afrika’nın önünde saygıyla eğildiği Türk doktor. Bayrağı Ord. Prof. Dr. Tevfik Sağlam’dan alan ve yolunda ilerleyen ancak Trabzon’da siyasi nedenler ile büstü kaldırılan değerimiz.
***
“…Mısra mısra türkülerde ağlarsın, kara bahtın kem talihinden tutturup dolarsın kaderi ayaklarına, zehir zıkkım edersin yaşamayı, Anadolu’m yüreğimi dağlarsın…” dizelerini yazan şair.
***
Zaman, zaman sesleniyorum yine sesleneyim Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanımız Murat Zoroğlu’na.
Dr. Celalettin Algan beyin evi Maçka ilçemizin Kamaha Köyü’nde. Ailesi tarafından itina ile müze statüsünde korunuyor. Ben kendilerinden özel bir izin alarak girdim, bilimsel çalışmalarını ve özel arşivlerini gördüm.
Önce Türk olarak, sonra bir Trabzonlu olarak gurur duydum. Ben yine sizin için izin alabilirim ve benim yaşadığım duyguların aynısını yaşayacağınıza kefil olabilirim. Geri dönüşte Atatürk Alanı’ndan kaldırılan Celalettin beyin ve diğer Trabzonlu değerlerimizin büstlerini bulacağınıza da itimadım tam. Hatta bir tören ile büstleri eski yerine tekrar koyabileceğinizi de düşünüyorum.
