Karadeniz’de sonnokta’nın gündeme taşıdığı ve ardından gelişen süreçle birlikte Ankara’dan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan’ın şehre gelmesine sebebiyet veren bir Boztepe meselesi herkesin malumudur. Yapımı devam eden Kanunî Bulvarı kapsamında Boztepe’deki ormanlık alanın tahrip edilerek açılan tünele birçok eleştiri getirilmektedir. Bu eleştiriler daha çok Trabzon’un simgesi sayılan ve doğal sit alanı olan Boztepe’nin siluetinin bozulması ve şehir merkezinde bir avuç kalmış yeşilliğin yok edilmesi doğrultusunda yapılmaktadır. Bu eleştiriler haklı ve yerinde olmakla birlikte Boztepe’nin önemi yalnızca doğal güzelliği değil, taşıdığı tarihî miras açısından da ortaya konulmalıdır.
Trabzon antik dönemden itibaren coğrafî konumu ve ticaret yolları üzerinde bulunması nedeniyle yerleşime sahne olmuştur. Dolayısıyla şehir birçok farklı millete ve dine mensup insanların ikametgâh merkezidir. Şehre hâkim yükseltisiyle stratejik öneme sahip Boztepe de çağlar boyunca Trabzon’da yaşayan farklı inanışlara sahip toplulukların dinî mekânı özelliği taşımıştır. Bu konuyla alâkalı KTÜ Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Osman Emir’in önemli bir makalesi de bulunmaktadır.
Hint kültüründen çıkıp sonrasında Persler ve Roma tarafından da tanınan ve güneş kültü olarak bilinen Mithra inancına Trabzon’da rastlanılmaktadır. Boztepe’nin adı da antik kaynaklarda Mithra Tepesi olarak geçmektedir. Boztepe’den güneşin doğuşunun ve batışının etkileyici şekilde izlenebilmesi buraya neden Mithra Tepesi denildiğinin ve tapınma yeri olduğunun açık nedenidir. Burada şimdi Kızlar Manastırı’nın olduğu yerde Mithra tapınağı ve heykeli bulunmakta ve halk toplanıp dinî ritüeller gerçekleştirmekteydi. Şehirde Yunan kolonilerinin kurulmasından sonra da Yunan tanrılarına ait sunakların ve ayin yerlerinin yine Boztepe ve civarında olduğu arkeolojik kazılar neticesinde anlaşılmaktadır. Boztepe’de kayalara oyularak inşa edilmiş kiliseler ve mezarlıklar bugün dahi görülebilmektedir.
14. yüzyılda Trabzon Krallığı döneminde şehre Hristiyanlık hâkim olunca 4. yüzyılda Trabzon’da Hristiyanlığı yayma faaliyetlerinde bulunan Aziz Eugenius’tan dolayı Boztepe’ye Aziz Eugenius Tepesi adı verilmiştir.
Hristiyanlar Boztepe’de mezarlıklar yanında kilise ve manastırlar açmış ve tıpkı Mithra inancındaki gibi burayı kutsal mekân görüp tapınma yeri olarak kullanmışlardır. Trabzon Krallığı’nı yöneten Komnenoslar, Mithra Tapınağı’nın olduğu yere de bugün Kızlar Manastırı denilen mabedi inşa etmişlerdir.
İslâmî inanış çerçevesinde de Boztepe’nin önemi büyüktür. Trabzon Krallığı döneminde şehre gelen ve ahi birliklerinin üyelerinden olan Ahi Evren Dede burada İslâm’ın tebliği faaliyetlerinde bulunmuştur. Tıpkı Hristiyanlığı şehirde yayan Aziz Eugenius gibi Ahi Evren de İslâm için hizmet vermiştir. Dolayısıyla bugün Ahi Evren’in kabrinin Boztepe’de bulunması tesadüf değil, Boztepe’nin dinî anlamda bir simge olmasından ileri gelmektedir.
Görüleceği üzere Boztepe binlerce yıllık birikime sahip dinî anlamda kutsal bir mekândır. Şimdi burası ulaşım adına fütursuzca yok ediliyor. Şehrin trafik sorununun çözülmesi elbette herkesin isteğidir. Kanunî Bulvarı bunu gerçekten sağlayacak mı bilmiyoruz ama Boztepe’yi delip geçen ve bağlantı yollarıyla daha da tahrip edecek bu çalışmaların tarihî miras gözetilmeden yapıldığını iyi biliyoruz.
