Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, Ukrayna'nın doğusundaki Rusya yanlısı ayrılıkçıların sözde yönetimlerinin tanınmasına dair kararnameyi imzalamasıyla derinleşen krizin ardından tarım emtiasında gözlenen yükseliş, Rusya'nın Ukrayna işgalini resmen başlatmasıyla ivme kazandı. İşgalle birlikte, Rusya ve Ukrayna'nın üretimdeki ağırlığı nedeniyle buğday, emtia piyasalarında ana aktör oldu.
Enerji fiyatlarındaki yükselişler de dikkati çekerken, Rusya'nın metal üretiminde sahip olduğu önemli rol nedeniyle bakır, alüminyum ve nikel gibi metal fiyatlarındaki yukarı yönlü hareket de ivme kazandı.
Korkutan senaryo buğdayda
Buğday fiyatları, Rusya'nın Ukrayna'yı işgale başlamasıyla 9,34 dolarla Ağustos 2012'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Bugün yüzde 6'ya yakın yükselen buğday fiyatları, haftalık bazda yüzde 16,3, yılbaşına göre ise yüzde 21,3 artış kaydetti.
Buğday geçen yılı da yüzde 20,3 yükselişle tamamlamıştı. Buğday fiyatlarının geçen yıl artmasında talebin artmasına karşın üretim tahminlerindeki azalış, ihracatın artması, arza yönelik endişeler ve olumsuz hava koşularının üretimi etkilemesi etkili olmuştu.
Gıda maddelerine erişim zorlaşacak
Analistler, Rusya ve Ukrayna'nın dünya buğday ihracatında önemli bir role sahip olduğunu vurgulayarak, iki ülke arasındaki çatışmanın buğday arzını olumsuz etkileyebileceği, fiyatlardaki yukarı yönlü baskının sürebileceğini söyledi. Afrika ve Orta Doğu'dan birçok ülkenin Rusya ve Ukrayna'dan gıda ithal ettiğini belirten analistler krizin derinleşmesinin gıda maddelerine erişimi zora sokabileceğini dile getirdi.
Analistler, mevcut durumda Ukrayna'nın tahıl üretmesinin zor göründüğünü, bunun aynı zamanda fiyatların da çok artacağı anlamına geldiğini ve bazı ülkelerin ekmeğe ulaşımına engel olabileceğini kaydetti.
Kahve üzerinde satış baskısı bulunuyor
Mısır fiyatları ise bugün yüzde 5'in üzerinde arttı ve 7,16 dolarla Mayıs 2021'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Bugün ayrıca pamuk fiyatlarında yüzde 1, soya fasulyesinde yüzde 4,5, kakaoda yüzde 0,5 civarında artışlar görülürken, kahvede yüzde 0,2 civarında azalış yaşandı. Şekerde ise yatay bir seyir izleniyor.
Soya fasulyesi de 17,56 dolarla Eylül 2012'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü.
Analistler, gübre ve enerji maliyetlerindeki artışın genel olarak tarım emtia fiyatlarındaki yükselişi tetiklediğini söyledi.
Nikel fiyatları, Mayıs 2011'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü
Bugün yüzde 3'e yakın artış kaydeden nikel fiyatı, 11,77 dolarla Mayıs 2011'den bu yana en yüksek seviyeye tırmandı. Analistler, yoğun taleple birlikte, Rusya-Ukrayna kaynaklı jeopolitik risklerden dolayı oluşan arz endişelerinin nikel fiyatlarını yukarı yönlü etkilediğini belirtti.
Paladyum fiyatı yüzde 3'ün üzerinde artışla 2.564,50 dolara, platin de yüzde 2'ye yakın yükselerek 1.117,00 dolara kadar çıktı.
Alüminyum fiyatında yüzde 3, çinkoda yüzde 1,2 civarında yükseliş yaşanırken, bakır fiyatında ise yüzde 0,2 düşüş görüldü.
Altının ons fiyatı Ocak 2021'den bu yana en yüksek seviye olan 1.949 doları görmesinin ardından 1.942 dolar seviyelerinde dengelenirken, Brent petrolün varil fiyatı, Eylül 2014'ten bu yana ilk kez 100 doların üzerine çıktı. New York Ticaret borsasında da doğal gaz fiyatları yüzde 9,6 artışla 4,86 dolar seviyelerinde seyrediyor.
"Savaş çıkarsa ekmek 25 TL olur"
Muharrem İnce 3 gün önce Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni ziyaret etinde konuya ilişkin dikkat çeken açıklamalarda bulunmuştu: "Ukrayna-Rusya krizi kapıda. Savaş çıkarsa seneye ekmek 25 lira olur. 23 milyon ton buğday tüketiyoruz biz. 19 milyon ton üretiyoruz. 4 milyon tonu dışarıdan geliyor ve buğdayın ana vatanındayız."
