RÖPORTAJ: İSMAİL DÜZGÜN - Sürekli suçlanan ancak hiç savunulmayan, dahası kendilerini savunmalarına da izin verilmeyen hakemlerle ilgili Trabzon İl Hakem Kurulu Başkanı ve İl Eğitimcisi Ahmet Örgün’le dün yaptığımız söyleşinin ardından bu kez Merkez hakem kurulu’nun Trabzonlu üyesi Ali Can Lakot’a açtık sayfalarımızı..Bakalım bu konuda MHK Üyesi Lakot neler söylemiş;
Hocam bize kendinizi tanıtırmısınız
Uzun yıllardır sporun içindeyim. Amatör kümede Erdoğdu’da top oynadım, Akçaabat Sebat’ta profesyonel oldum. Ondan sonra da hakemliğe başladık. 83 yıllarıydı. 30 yaşlarımda futbolu bıraktım ve hakem oldum. 15 yıl hakemlik yaptım. Bu süreçte yönetmediğimiz maç kalmadı. Şimdi bizim dönemimizde oynanan futbol ile şimdi ki dönem arasında oynanan futbol arasında çok büyük fark var. Nasıl fark var? Her şeyden önce bugünün futbolu oldukça hızlı. Dolayısıyla biz hakemlerimizi de bu düzeyde yetiştirmeye çalışıyoruz. Bunu yaparken de oyun kuralları her yıl kendini yeniliyor.
Yöneticiler hatta futbolcular, kuralları yeterince biliyor mu?
Her yıl bir iki tane kuralda değişiklikler olurken, bu yıl 90 tane cümledeki ifadeler değişti. Bu 90 tane cümledeki ifadeler yetişince biz Türkiye’deki tüm takımlara Süper Lig’den amatöre kadar herkese haber gönderdik, dedik ki bize talep edin gelip size ders anlatalım ama ne yazık ki talep eden takımlar bir elin parmağı kadar bile değil. Yani hala futbol izleyicisi, futbol oynayan, antrenörler, idareciler yeni değişen kurallardan haberleri yok. Biz de futbolun içinden geldik. Futbol oynarken kuralları bildiğimizi sanıyorduk ama hakem olduktan sonra kuralları bilmediğimizi öğrendik. Eğer kurallar bilinmiyorsa itiraz başlıyor.
Değişen kurallar hakkında sizlerden bilgilendirme açısından bir talep oluyor mu?
Futbolda en önemli şey saygıdır. Biz onlara saygı duyuyoruz. Futbolda çok iyi paralar dönüyor. Kırk kanaat geçinen, borcu olan kulüpler var. Biz bunları da biliyoruz, herkese saygımız var. Biz herkese eşit mesafedeyiz. Bizden istesinler biz onlara minik takımdan tutun A takımlarına kadar ders anlatama hazırız. İtiraz edenlere bakıyoruz, hiç birinin kurallardan haberleri yok hala eski bildikleri kurallarla itiraz ediyorlar, ayrıca futbolcularına öğretmiyorlar futbolcu da bilmediği için itiraz ediyorlar. Biz eğitimciyiz, hakemlere de o yönde eğitim veriyoruz. İsteyen takımlarımıza da eğitim veririz.
Bir hakemin olgunlaşması yaklaşık ne kadar zaman istiyor?
O saha içi bir dershane gibi düşünüyoruz. Oradaki hakemi bir öğretmen, futbolcuları ise öğrenci olarak kabul ediyoruz. Hem öğretiyoruz hem de uygulamasını yapıyoruz. Nasıl ki genç takımlardaki futbolcular ile A takımdaki futbolcular kalite olarak, öğrenme olarak birbirinden farklı ise bizim hakemlerimiz de müsaade etsinler yetişsin. Hakemlerimiz de hata yapa yapa öğrenecek. Bir futbolcuyu yetiştirmek yıllar alıyor. 10-12 yaşında altyapıya alıyorsun. 20 yaşında meyvelerini vermeye başlıyor. 8-10 sene sürüyor. Hakem de aynı yollardan geçiyor. Hemen hakem olunmuyor.
Hataların genellikle beli takımlar lehine olduğu yönünde bir görüş var futbolseverlerde..
Hata bütün dünyada olduğu gibi bizde de oluyor. Önemli olan kasıtlı yapmamaktır. Hiçbir hakemin kasıtlı hata yaptığına inanmıyorum. Kendi hakemliğimde de hata yaptım ama asla hatayı bilerek yapmadım. Maçtan sonra izlediğim maçlarda hata yaptığım pozisyonları gördüğüm zaman keşke öyle değil böyle yapsaydım, dediklerim olmuştur. Bugün kü hakemler de aynı düşüncededir. Eğer vicdanın rahatsa o doğruları yaptı demektir. Hata yaptıysa bir daha ki maç aynı hatayı yapmayacaktır. Önemli olan bunu kasıtlı mı yapıyor, bilmeden mi yapıyor. Kasıtlı yapan hakem içimizde barınamaz.
Hakemlerin özellikle de sahada yeterli saygıyı gördüğünü düşünüyor musunuz?
Futbol oyun kurallarını FIFA, UEFA koydu. Dedi ki futbolculara; ‘Siz bunu bu kurallarla oynayacaksınız’, hakemlere de dedi ki; ‘Siz de bu kuralları uygulayacaksınız’. Hakem uygulayacak, futbolcu sahip çıkacak. Çünkü kurallar var ve hakemler bunu uygulayacak. Uygulayacak olan hakeme saygı gösterecek. Tabi ki hakem de idarecisine de, yöneticisine de, antrenörüne de saygı gösterecek. Ama bu saygı tek taraflı olmayacak. Karşılıklı olacak. Hakeme küfretmek o takımlara hiçbir şey kazandırmaz. Öfkeyle kalkan zararla oturuyor. Biz öfkeli olanlara, saygısızlık yapanlara taraf değiliz, bu saygısızlıklarını da kınıyoruz. Onun için bizim yanımızda olmalarını istiyoruz. Çünkü biz onların yanındayız.
MHK Üyesi olarak sanırım siz de bir hayli eleştiri alıyorsunuz..
Ben Merkez Hakem Kurulu Üyesiyim. Bana bağlı 15 tane il var. 15 tane ilden toplamda 92 kişiyi klasman yükselttik. Bu rakam oldukça fazladır. Daha önce böyle bir rakam olmadı. Daha önceki yıllarda Trabzon’dan yılda 2-3 tane hakem klasman yükselebiliyordu. Ama bu sene Trabzon’dan 22 kişi klasman yükseldi. Başarısız mıyız? Yükselttik onları. Şimdi onlardan başarılı olmalarını istiyoruz. Ama bazı kişilerin işine gelmediği için toplumda karalama yazıları yazıyorlar. Şahsi menfaatlerini düşündükleri için yazdıkları yazılara da insanların inanmadıklarını biliyorum. Onun için insanlar bize inansınlar. Bizi karalamaya çalışanlara inanmasınlar. Rize memnun, Artvin memnun, Samsun memnun, Tokat memnun, Trabzon hayli hayli memnun, herkes mutlu herkes memnun. Mutlu olmayan 2 kişi karalamaya çalışıyor. Bu adaletsizliktir. Burada hiç kimsenin menfaati ön planda değildir.
Süper Lig’de profesyonel hakemlik uygulaması başlatıldı. Diğer klasmanlar için için durum nedir, hakemlik bir meslek midir?
Biz bütün hakemlerin yetişmesinde çaba gösteriyoruz. Hakemlerin işi gücü var. Hakemlik bir meslek değil. Kendi mesleğin yanında bir ek iştir, spordur, sevgidir. O maçtan o maça koşan hakemlerimize herkesin saygı duyması lazım. Onların da bir ailesi var. Arkadaş çevresi var. Hakem tartaklamak, arkasından konuşmak, küfretmek hiçbir kişilikli bir yöneticiye yakıştıramıyorum. Herkesin orada aile terbiyesi davranışından belli oluyor. Tehdit etmeyle kimse hakemlerimizi korkutamaz. Onların hepsi cesaretlidir. Doğru bildiklerini yapacaklardır.
Futbol programlarında özellikle eski hakemler sürekli hakemleri konuşuyor. Bunun için neler söylersiniz?
Bu işin üst düzeyi var. Türk hakemleriyle Avrupa’daki hakemleri karşılaştırın. Avrupa hakemi daha çok hata yapıyor ancak hakem hataları konuşulmuyor. Buradaki spor programları izleyin, ilk önce hakemden başlıyorlar. Futbolu biliyorsanız futbolu konuşun. Hep hakemden başlanıyor. Hata yaparsa hakemi de eleştirin. Ama o hata yaparsa o bakış açısını düşünün. Kamera kaç açıdan çekiyor? Kameranın açısıyla hakemin açısı bir mi? Hakem görebiliyor mu? Önü kapalı mı? Bunların hepsini düşünerek yorum yapmak lazım. Hakemi karalamak Türk futbolunu, Türk hakemliğini bir yere getirmez. Dünyada hakem hataları oldukça fazla. Bazen çok bariz hatalar oluyor. Bu hataların ardından takımlar mağdur olabiliyor.
Video Hakem Sistemiyle ilgili çalışmaların başlatıldığı söyleniyor?
Hatalar artında VAR (Video Assistant Referee) Sistemi yani, Video Yardımcı Hakem dediğimiz bir sistemi gündeme geldi. Bu sistemi kullanan ülkeler var. İnşallah ocak ayında biz de kullanmaya başlayacağız. VAR sistemi yüklenmiş bir odada 3 aydır deneme yayınları yapılıyor. Ama şu anda hakeme bildirmiyorlar. Denemelerin sayısı 200-250 olduktan sonra UEFA’ya göndereceğiz. Olumlu yanıt alırsak bu sisteme geçeceğiz. Ligde daha az hatalar olacağını düşünüyoruz. Tabi bunları yaparken de futbolun kendi özgün yapısını bozmayacağız. 3 durumda müdahale edilecek. Biri kırmızı karttır, biri penaltıdır, diğeri ofsayttır.
Sayın Lakot hakem olmak isteyen gençler bu işe nasıl başlayabilir?
Gençler 14-18 yaşlarında başlayabilir. Ancak 18 yaşında il hakemi olabiliyor. İl hakemi olunca alt liglerden maç yönetmeye başlıyorlar. Bazı hakemlerimiz yardımcı hakem olmak istiyor, bazı hakemlerimiz ise hakem olmak istiyor. Dolayısıyla biz de o anlamda yetiştirmeye çalışıyoruz. Boyu, fiziği, yapısı, koşması daha iyi olanları daha çok hakem olarak kullanmaya ama fiziği biraz daha zayıf olanları yardımcı hakem olarak değerlendirmeye çalışıyoruz. Bunu yaparken de bir sürü eğitimden geçiriyoruz. Uzun bir süreç. Yaş kriterine baktığımız zaman genç hakemlerimize daha çok önem veriyoruz. çünkü 20’li yaşlardaki hakemleri fizik olarak, kondisyon olarak hazırlayıp üste çıkarmaya çalışıyoruz. 30’lu yaşlara çıkmadan daha alt yaşlarda yetenekli hakemleri bulduğumuz zaman Süper Lig kategorisine kadar yükseltme çalışması içerisindeyiz. Hakemlerimizin için çok önemli bir konu var, yabancı dil çok önemli. Eğer hakemlikte çok önemli bir yere gelmek, Avrupa’da maçlara çıkmak istiyorsalar mutlaka yabancı dili öğrenmeleri lazım.
Son olarak neler söylemek istersiniz?
Biz herkese eşit mesafedeyiz hiç kimseye taraf değiliz. Hepimiz aynı geminin içindeyiz. Herkes Trabzon futboluna katkıda bulunmaya çalışıyor. Kimsenin kimseden farkı yok.
