Eskiye nazaran işler iyice kötüleşti. Özellikle son bir yılda esnaf bir hayli sıkıntıya düştü. Allah bana sağlık kuvvet versin 80 yaşına kadar hem ekmek hem de hayır kapısı olan bu dükkânı bırakacak değilim.
Trabzon’un giyim kültürü bitti. Trabzon’da insanlar aman aman şık giyim, takım elbise, gece kıyafetleri tarzı giyimleri bulamıyoruz.
15 SENEDİR EMEKÇİ
Sizi tanıyabilir miyiz? Bu mesleğe ne zaman başladınız?
1962 yılında Trabzon’da doğdum. 20 sene okul aile birliği başkanlığı görevinde bulundum. Liseyi bitirdim, evlendim sonra kendimi babamın yanında buldum. Keza bu sektörü Trabzon’a getiren 1950’li yıllarda Babam da yaşlandıktan sonra sorumluluğu tamamen üstüme aldım. Yaklaşık 15 seneden beri bir fiil bu sektörde mücadele ediyorum.
SAYGILI İNSANLAR GÜÇ VERİYOR
Trabzon’da kuru temizleme sektöründe tek çalışan kadınsınız. Bunun avantaj ve dezavantajını yaşıyor musunuz?
Zorluk yanları çok var. Ancak insanların bana saygılı davranması bu zorluk yanların üzerine sünger çekiyor. Uzun zamandır bu sektördeyim ve bu dükkândayım aykırı terbiye dışı hiçbir şeyle karşılaşmadım. Zorluklara gelince, örneğin ütü yaparken kol kuvveti gerekir. Ancak ben de ilk başlarda zorlanmışsam da şimdilerde pek zorluğu kalmadı.
ALLAH SAĞLIK VERSİN YETER
Bu işi bırakır mısınız?
Benim bu dükkan hem ekmek kapısı hem de hayır kapısıdır. Geçmişten günümüze kadar bilhassa ramazan aylarında imkanı kısıtlı olan vatandaşlara erzak yardımında bulunuyoruz. Allah bana sağlık kuvvet versin 80 yaşına kadar bu dükkanı bırakacak değilim.
HER GEÇEN GÜN KÖTÜYE GİDİYOR
İşler nasıl?
Eskiye nazaran işler iyice kötüleşti. Özellikle son bir yılda esnaf bir hayli sıkıntıya düştü. Sebebini biz de bilmiyoruz farklı bir durgunluk var. Özellikle de diğer esnaflar bana “abla işlerin nasıl” diye sorduklarında anlıyorum ki onun da işi kötü. Herkes bir birine bu soruyor. Acaba ben de mi iş yok sorusunun cevabını aramak istiyor. Ancak her kapıda aynı sorun var. Bir gün çok muazzam bir iş geliyor. Sonrası gün siftah yapamadan dükkanı kapatıyoruz. Bizim günlüğümüzün 500 tl olması lazım. Ancak 200 TL olduğunda iyi iş yaptık diyoruz. Benim bir avantajım var dükkan bize ait. Kira sıkıntım yok. Farklı yere geçmek istedik daha güzel gözde olan noktalara taşınmak istedik ancak bu sefer de kira ödeyeceğimizden burada kaldık. Öldük ama ağlayanımız yok dersem yeridir. Buraya kira verdiğimizi düşündüğüm an bile ürperiyorum. İlacı, masrafı, vergisi, elektriği, makine bozulduğunda gideri varken bile tutunmaya çalışıyoruz bir de kira verseydik şuana kadar kapatabilirdik.
PARALARIYLA REZİL ETMEDİK
Sabit müşteriniz var mı? Onları buraya iten en önemli neden nedir?
Güler yüz, samimiyet, işimizi profesyonel yapma gibi birçok nedenlerle sabit müşterimiz her zaman olmuştur. Trabzon’da gerçekten çok lüks kuru temizlemeler de açıldı ancak tutunmakta zorluklar yaşadı. Halen daha da açılıyor ve birçok müşteri sonrasında yine bize geliyor. Biz gelen müşteriyi parasıyla rezil edenlerden olmadık. Beni burada ayakta tutan sabit müşterilerimdir. Aksi taktirde olmuş olsaydı çoktan kepenk indirmiştik.
İŞİMİZİ TİTİZLİKLE YAPIYORUZ
Kuru temizlemede dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Bu iş dikkat isteyen bir iştir. At makineye yıkasın değil. Adı üstünde kuru temizleme.. Her parçayı ayrı ayrı değerlendiririz. Her parçada farklı bir yöntem uygularız. Kuru temizleme sanattır. Ben bu meslek çok eski olduğumdan dolayı bir de babamın bu meslek geçmişinden dolayı büyük avantajlarım var. Bir de kadın olduğumuz için ister istemez daha titiz çalışıyorum. Kanserojen madde benim dükkanımdan içeri girmedi girmeyecek. Bilhassa babamın bildiği püf noktaları inanıyorum ki birçok işletme bilmiyordur. Ben de yıllardır bu meslekte olmama rağmen her gün yeni şeyler öğreniyorum. Özel karışımlarımız var.
KÜLTÜRÜMÜZ BİTTİ
Trabzon’un giyim kültürüne bakıldığında bir değişim söz konusu diyebilir miyiz?
Kesinlikle.. Babam onların döneminde herkes çok güzel giyerdi. Bugün bile gelen parçalara bakıyorum geçmiş yılların izleri var. Bugün montları direkt makineye atar bir sonraki gün sırtımızdadır. Ancak bu kıyafetler öyle değil. O kültürümüz bitti. Trabzon’da insanlar aman aman şık giyim, takım elbise, gece kıyafetleri tarzı giyimleri bulamıyoruz.
HER ÇEŞİT İNSAN VAR
Bu meslekteki sizi en fazla etkileyen olay nedir?
Bir müşterimiz beni tezgahtar zannetmişti. O dönemde misal pantolon temizleme 5 TL olduğunu söylemiştim. Pazarlığa tutuşmuştu ancak piyasanın da altında iş yapıyorduk. O zamanlar tabi küçüğüm dışarı çıktı kim buranın sahibi kovduracağım ben bunu demişti. Etraftaki esnaflar gülmüş patron o demişti. O an yüz ifadesi halen daha aklımadır. Bir başka olay daha var. Son zamanlardaki geçim sıkıntısını en iyi görebildiğim olaydır. Leke omuzda.. Bir hayli zaman harcamıştım o lekeyi oradan çıkartabilmek için. Kendisine verdim teşekkür etti ayrıldı sonra benzer leke koltuk altında geldi siz nasıl iş yapıyorsunuz diye çıkışmaya başlamıştı. O an gereken cevabı ben vermemin ardından ya abla senle de şaka yapılmaya gelmiyor demişti. Ben sonra o kıyafeti aldım yeniden temizledim para için bana bu oyunu oynadın, yer altını düşün diyerek kendisini yollamıştım. O hikaye de aklıma kazınmıştır.
BU MESLEK 2 KUŞAK DAHA GİTMEZ
Trabzon’a kuru temizleme sektörünü siz getirdiniz. Bundan sonraki süreci nasıl yorumluyorsunuz?
1953 yılından Trabzon’da ilk fabrikamızı açtıklarını söyleyen Sevilay Baylan’ın babası Tahsin Çubukçu, “O zaman Atatürk Alanı tarafında bir fabrikamız vardı. Bölgedeki tek kuru temizleme neredeyse bizdik. Yurt dışından bile kıyafetler getirilirdi. İlk yıllarla şimdiye bakıyorum bu kadar aletler yoktu. Şimdi bu iş daha da kolaylaştı. Bir de insanların alım gücü artınca insanlar kuru temizlemelerden uzaklaştı. O yüzden bu meslek ölme noktasına geldi. Geçmişte 50-100 parçayı bulan iş şimdilerde ise artık 20 parçaya mucize der olduk. Bunda da en büyük neden çamaşır makineleri oldu. Korkarım ki bu sektör en fazla bir kuşak daha gider sonrasında kuru temizleme de tarih olur” ifadelerini kullandı.
GİTTİĞİ YERE KADAR
Emeklisiniz, dinlenmek yerine eşinizle beraber örnek bir şekilde halen daha koşturuyorsunuz. İş yeri hakkında duygu ve düşüncelerinizi söyler misiniz?
Bu işin bir sanat olduğunu ifade eden Sevilay Baylan’ın eşi Müfit Semih Baylan, “Bugün kuru temizlemeyi gerçek anlamda yapan tek esnaf eşimdir dersem abartı olmaz. Çünkü günümüzde bu iş genelde yıkama usulü yapılırken eşim eline bir bez alıyor ve lekeyle mücadele ediyor. Emeğe dayandığı için pahalı bir sanattır. Bugün bir pantolonun bir ceketin temizleme fiyatı 20 TL işse bu da emeğin karşılığı değildir. Güzel temiz ve emek isteyen bir meslektir. 2 meslekte aşırı derecede emek gerektirir. Birisi kalaycılık diğeri kuru temizlemedir. Onun için ben de bu şartlar altında eşime sonuna kadar destek olup bu mesleği de gidebildiği yere kadar götürmeyi hedefliyoruz” diye konuştu.
HALİMİZE ŞÜKÜRLER OLSUN
Trabzon’un en büyük sorunlarından birisi işsizliktir. Üniversite mezunusunuz.. Bu mesleği hiç düşündünüz mü?
Geçtiğimiz dönemlerde işi büyütmeyi istediğini vurgulayan Sevilay Baylan’ın oğlu Selim Baylan ise, “Ben kendimi bildim bileli var. Halı yıkama gibi farklı dallara da girmeyi hedefledik ancak bu işlerin olurunun farklı yerlerde olduğunu gördükten sonra bu alana daha bir anlam yüklenmeye başladım. En azından gelebildiği durduğumuz nasiplendiğimiz yer var. Bugünlere de şükürler olsun” dedi.
İYİKİ BURASI VAR
Son söz olarak amca, baba, eşinizin desteği kah ev hanımı kah iş kadını.. Bu kelimeleri bir araya getirdiğimiz zaman neler söylemek istersiniz?
Amcamı rahmetle anıyorum. Bunca insan bu meslekten bu şehir ekmek yedi. Burası iyi ki var. Bu meslekte olmaktan da gurur duydum. Özellikle de bu meslekte bir kadın olarak devam etmek beni ayrıca gururlandırıyor.
Karadenizde sonnokta özel haber / Ali Osman YÜRÜK
