SONNOKTA BERKANT PARLAK - Trabzon’un en önemli sorunlarının başında trafik geliyor. Her yıl gittikçe artan ve kentin bazı yerlerinde mesai başlangıç ve bitimlerinde adeta çileye dönen trafik sorununu KTÜ İnşaat Mühendisliği Ulaşım Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muhammet Vefa Akpınar’la konuştuk. Prof. Dr. Akpınar, trafikle ilgili sorunun güney çevre yoluyla çözülebileceği yönündeki tezlerin aksine farklı tespitlerde bulundu. Akpınar “Trabzon sağlıklı büyümüyor, rastgele büyüyor.” dedi. Oluşturduğu bilim ekibiyle 5 yıllık süreç içinde Trabzon trafiğini inceleyen ve veriler biriktiren Akpınar, trafikteki araçların yüzde 70’ini özel araçların oluşturduğunu ifade etti. Trafik yükünün ise ancak güneyde oluşturulacak meydanlar ve çekim merkezleriyle azaltılabileceğini kaydetti. İş merkezlerinin de aynı şekilde sahilden uzak noktalara taşınması gerektiğini kaydeden Akpınar, hepsinden de önemli olmak üzere mutlaka bir plan içinde hareket edilmesi gerektiğinin altını çizdi. Akpınar’la yaptığımız söyleşi:
Trabzon’un mevcut yol, trafik durumunu uzmanlık alanınız gereği ayrıntılı ve dikkatli inceliyorsunuz. Tabloyu nasıl görüyorsunuz?
Yaklaşık 5 yıldır araştırma grubumuzla birlikte Trabzon’un trafiğinin sorunlu olduğu yerlerde incelemeler yapıyoruz. 5 yıldır bu konuda veri topladık. Bu verilerden yola çıkarak rahatça söyleyebiliriz ki Trabzon’un mevcut sahil yolu kapasitesine çoktan ulaştı. KTÜ’nün C kapısından Forum Alışveriş Merkezinin oraya, oradan da Ganita’ya kadar önemli bir sıkışıklık yaşanıyor. Özellikle mesai bitimlerinde muazzam bir trafik sıkışıklığı yaşanıyor. Meydan’dan geçen Tanjant yolunda da bunu görüyoruz. Orası da kapasitesine ulaştı.
SAHİLE YERLEŞİM ÇOK ARTTI
Sahil yolu, Gürcistan’dan başlayıp İstanbul’a kadar giden bir yol. Önemli miktarda transit araçlar da geçiyor. Trafik tıkanıklığından bir tanesi de sahillere olan yerleşim. Nüfus genel itibarıyla değişmiyor ancak son 15 yılda sahile yerleşim çok miktarda arttı. Demek ki güneydeki köy ve ilçelerden insanlar sahile geliyor. Bizim yaptığımız ölçümlere göre tıkanıklığın yüzde 60, yer yer yüzde 70’ini özel araçlar oluşturmakta. Sonraki kısmını dolmuşlar ve belediye otobüsleri oluşturuyor. Belediye otobüsleri yüzde 3-5 civarı tutuyor. Dolmuşlar da yüzde 15-20 olarak değişiyor.
Peki, ne yapabiliriz hocam? Sorunu belirlediniz, çözümü nedir?
Yaptığımız tespitlere göre 3 meydan daha yapılması gerekiyor. Daha güneyde olması gerekiyor. Meselâ Esiroğlu’nda bir meydan olmalı. Bu meydanlar çekim merkezi ve mevcut Meydan’dan daha iyi olmak zorundadır. Bu meydanlar, kompozisyonu olan meydanlar olabilir. Trabzon’un trafiğini başka türlü çözemeyiz. Farklı üniversitelerden ulaşım planları geliyor ama hepsi demode. Zaten belediyelerce de uygulanmıyor. Değirmendere’de sahildeki organize sanayi bölgeleri çekim merkezidir. Buralar yeşil alan olmalıdır. İş merkezi olursa yine çekim merkezleri olacak ve yine trafik kilitlenecek. İş merkezleri şehirden uzak olmalı.
TRAFİK SORUNUNU ÇÖZMEK ÇOK ZOR
Trabzon’da geçmişten bugüne yapılan en büyük hata yerleşim yerleri açıldıktan sonra yollar yapıldı. Çok büyük bir hata… Trabzon trafiğini çözmek çok zor. Kapasiteyi artırmanız gerekir ki bu da çok ciddi istimlâk ve kaynak gerektirir. Böyle de Trabzon’un dokusuna zarar verirsiniz. Yani trafiği ancak yoğunluğu dağıtarak engelleyebiliriz. Meydanlar oluşturalım ve yaptığımız ve yapacağımız yeni yollar da bu meydanları bağlasın.
Güneyde söylediklerinize uygun alan var mı?
Uygun olmayan alan diye bir şey yok. Yaparsınız ve uygun olur. Neticede orası birer toprak... Amerika’nın kuzeybatı köşesinde Washington Seattle şehrine bakın. Şehir tepelerin etrafında gelişmiş durumda. Bizim Trabzon’da da tepeler var ama rastgele büyüyor. Önceden planlı bir büyüme yok. Yani Trabzon sağlıklı büyümüyor.
Hocam kavşaklarla ilgili sorunlar var. Bu konuda neler söyleyebilirsiniz?
Kavşaklar ile ilgili de yaklaşık 3 yıldır veriler topluyoruz. İddia ediyorum ki trafiği tıkayan araçlar değil. Trafiği tıkayan, yanlış tasarımlar, yanlış uygulamalar, yanlış yönetimlerdir. Bizim yaptığımız ölçümlerde ve analizlerde mesafe 800 metreden daha az ise trafik sıkışıklığı kendiliğinden oluyor. Aracın yeşil ışıkta hareket ettiğinde diğer ışıkta yeşil yanmasına kadar alacağı mesafe 800 metreden fazla olmalı ki sıkışıklık azalsın. Bizim yollardaki kavşaklara bir bakın. Çok sık 100, 150, 200 metrelik aralıklarla kavşaklar var. Her kavşak trafik için yeni bir tıkanıklık ayrıca tali yollar çok fazla. Örnek olması için veriyorum Çömlekçi tünelinin doğuya doğru çıkışındaki kavşağı, trafiğin yoğun olduğu saatlerde polis arkadaşlar sağ olsunlar kapatıyorlar. Yoğunluk nasıl azalıyor görüyorsunuz. İşte bu bizim söylediğimizin uygulanmış hâlidir.
Yeni yollarda ya da şu anda yapımı süren Kanuni Bulvarı projesinde bu mesafeler ne durumda?
Projelere baktım. Ne yazık ki hiçbirinde 800 metreyi göremedim. Orada da trafik tıkanıklığı söz konusu olacak. Sürücü gidip ileriden dönebilir. Dönmesi onun da yararınadır. Tıkanık bir trafikte beklemektense tıkanık olmayan bir yolda hızlıca ileriden dönüp gidebileceği yere gidebilir. Kanuni Bulvarı’nı da gelecekte yanlış, rastgele yapılaşma tıkayacak.
Kanuni Bulvarı mevcut trafiğin ne kadar yükünü alabilir?
Yer yer yüzde 15’ini, yüzde 20’sini kendisine çekecektir. Üst bölgelere gitmek isteyenler sahil yolunu değil, doğrudan Kanuni Bulvarı’nı kullanacaktır. Bu oranı yukarı çıkartmamız için söylediğimiz gibi yeni meydanlar ve çekim alanları gerekmektedir. Böylece bu oranı yüzde 50’lere çekebiliriz.
Trabzon’un trafiğiyle ilgili her nerede söz açılsa önce güney çevre yolundan bahsediliyor ama siz hiç söz etmediniz.
Önemli olan mevcut yollardaki sirkülasyonu azaltmak. Güney çevre yolundan önce meydanları düşünelim. Kanuni Bulvarı’nı tamamlayalım. Bunların yanında pansuman tedbirleri de alırsak Trabzon trafiğini büyük ölçekte rahatlatabiliriz. Ama her şeyden önce plan olması gerekiyor. Bir de çarkları birlikte çalıştırmamız gerekiyor. Üniversite, belediye, emniyet, jandarma birlikte çalışmalıdır.
ÇOK HIZLI KARAR VERİLDİ
Kanuni Bulvarı sizce getirimli bir yol mudur?
Kanuni Bulvarı alternatif bir yol. Trafik tıkanıklığını azaltabilecek bir yol. Yıllardır Kanuni Bulvarı’nı bitiremedik. Niye bütçe kısıtlı... Önceden 2 geliş, 2 gidişti. Sonradan 3 geliş, 3 gidiş hâline getirildi. Bir süre kamulaştırma, mahkeme yaşandı. Adam diyor ki “Madem yolu genişletecektin neden bina yapmama müsaade ettin?” Yine plansız yapılmış bir çalışma. Kanuni yolunda çok hızlı karar verildi. Biraz daha üzerinde çalışılabilirdi. Ancak Kanuni yolunun bir ihtiyaç olduğunu söyleyebilirim. Planlama sürecinde bize danışılmadı. Bunlar yapılırken üniversiteler işin içinde olmalıdır. Bu ülke, bu şehir için bunu faydalı görüyorum.
Şehir hastanesinin Akyazı’ya yapılması söz konusu... Bu konudaki görüşleriniz ne olur trafik açısından soruyorum.
Bence güneye yapılması gerekmektedir. Hastaneler çekim merkezidir. Sahile kurmak doğru değil. Sahiller bizim, sahili ne hakla kapatabilirsiniz ki? Şana’ya giderken eski özel idarenin karşısında birçok otel var sahilde. Bizim denizimizi, manzaramızı kapattılar. Benim göz zevkimi kapatmış oluyorsun. Sahilde yüzecek yerimiz yok. Oysa sahilleri park bahçe ve kumsallar ile halka bırakarak, hastane, stat, otogar gibi insanları çekecek merkezleri güneye doğru yapmanız durumunda şehir hem rahatlayacak hem de daha yaşanabilir hale gelecektir.
