Özel Medicalpark Karadeniz Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Uzm. Dr. Arzu Aydın Çapkın, sedef, mantar enfeksiyonu, egzema ve botox, lazer gibi uygulamalar konusunda faydalı bilgileri sizler için verdi SİVİLCE (AKNE) NEDİR? Akne(sivilce) En sık ergenlerde görülen ve kendini komedonlar (deri altında beyaz ve siyah noktalar), papülopüstüler (kırmızı deriden kalkık ve üzeri beyaz iltihap görüntüsü içeren kabarıklıklar), nodüller veya kistler (deri içinde sert ve ağrılı- ağrısız sertlikler) şeklinde gösteren bir deri hastalığıdır. Akne en sık yüz, sırt, göğüs, kollar, omuzlar ve kalçalarda görülür. Çok yaygındır, akne yaklaşık gençlerin %85’ ini etkiler. Aknenin ilk ortaya çıkışı kızlarda 10-17, erkeklerde 14-19 yaşlarında olabilir. Bununla birlikte 25 veya daha ileri bir yaştada sivilce şikayetine rastlanabilir. SİVİLCE (AKNE) OLUŞUM NEDENLERİ NELERDİR? Yağ bezleri, deride folikül adı verilen içinde kıl kökünün de bulunduğu bir kanala açılır ve pore adı verilen gözeneklerden deri yüzeyine ulaşır. Bu kanalın çevresini döşeyen hücrelere keratinositler denir. Akneyi oluşturan faktörler folikül içindeki anormal değişikliklerden kaynaklanır. Akne Oluşumuna Katkıda Bulunan Faktörler Nelerdir? • İlaçlar: Lityum, Hidantoin, İzoniazid, Glukokortikoidler, Oral kontraseptifler, İyoditler, Bromidler, Androjenler, Danazol., • Stres, • Oklüzyon ve baskı (elini yüzüne dayamak), • Aknejenik mineral yağları, • Kozmetikler, • Güneş, • Aknenin yiyeceklerle ilişkisi teorik olarak yoktur. MANTAR (TİNEA) ENFEKSİYONU NEDİR? (Tinea Pedis) ayağın mantar enfeksiyonunu belirtmek için kullanılan bir terimdir. Mantarlar yaşayan mikroorganizmalardır ve her insanda büyüyüp çoğalırlar. Bu enfeksiyonun oluşmasında kişilerin ayak ve ayakkabı hijyeninin önemi büyüktür. Geleneksel olarak çıplak ayakla dolaşan kişilerde gelişmemektedir. Ayağın terli, nemli ve yetersiz havalanıyor olması etken mantarların gelişmesi için birebir ortamlardır. Mantar Enfeksiyonu Neden Olur? Mantarlar nemli - ıslak ortamlarda büyümeyi sevmektedir. Terleyen ayak, yıkandıktan sonra kurulanmamış ayak, sıkı ayakkabılar ve çoraplar, sıcak iklim, mantar gelişimini kolaylaştırmaktadır. Parmak aralarında soyulma, kabuklanma, çatlaklar, ayak tabanında kızartı, kabuklanma, kepeklenme, su dolu kabarcıklar, kaşıntı gibi birbirinden farklı şekillerde görülebilir. Ayak tırnakları da bazen enfekte olabilmektedir. Mantar Tanısı Nasıl Konur? Direk muayene, direkt gözle inceleme dışında, deri kepeğinin mikroskopta incelenmesi, wood lamba muayenesi ve alınan deri kazıntılarının mantar üreme ortamında ekilerek üremenin olup olmadığına bakılmasını ( kültür) da içermektedir. Mantar Enfeksiyonunu Nasıl Önleyebiliriz? Aşağıda sayılan basit kurallara dikkat ile mantar oluşumu veya tekrarlamasını önleyebiliriz. • Ayakları günde bir kez, gerekiyorsa daha sık yıkayınız ( sabunla ). • Ayakları iyice kurulayınız ( özellikle parmak aralarını ). • Ayakları kurulamadan çorap veya ayakkabı giymeyiniz. • Sıkı ayakkabı giymeyiniz ( özellikle sıcak havalarda ). • Hava alabilen sandalet tarzı ayakkabılar yaz ayları için ideal ayakkabı tipidir. • Pamuklu çorap giyiniz, günlük veya gerekiyorsa daha sık değiştiriniz. • Mümkünse evde çıplak ayakla dolaşınız. • Yaz aylarında ayakkabı içine anti-fungal pudralar kullanınız. EGZAMA NEDİR? Egzama; çeşitli iç ve dış faktörlerin sonucunda, derinin iltihabi cevabı olarak ortaya çıkan klinik tabloların genel ismidir. Hastaların çoğunda ortak klinik özellikler gösterirler. Stres egzaması nedir? Deri; kişinin iç ve dış ortamları arasında bir sınır oluşturan, duygularımızın ve reaksiyonlarımızın yansımasında önemli rolü olan bir organdır. Yapılan araştırmalarda; dermatolojik hastalıkların yaklaşık yüzde 40’ında, eşlik eden bir psikolojik bozukluk olduğu görülmektedir. Strese bağlı olarak ortaya çıkan deri hastalıkları arasında en sık görüleni ise ‘stres egzaması’ olarak da bilinen ‘liken simplekskronikus’tur. Kimlerde görülür? Stres egzaması, son derece yaygın bir hastalıktır. En sık görüldüğü yaş grubu 30-50 yaş aralığıdır. Kadınlarda, erkeklerden daha sık görülür. Hastalık, obsesif kişilik yapısına sahip kişilerde ve alerjiye yatkınlığı olan bireylerde daha sık görülür. Vücutta nerelerde oluşur? Vücudun herhangi bir yerinde görülebilmekle birlikte; en sık saçlı deri ense sınırında, sırtta kürek kemiklerinin üzerindeki deride ve bacaklarda ortaya çıkar. Özellikle kullanılan elin ulaşabildiği deri alanlarında, akşamları artan kaşıntı ile kendini gösterir. Hastalık bazen makat bölgesini de tutabilir ve şiddetli dayanılmaz kaşıntıya yol açabilir. Tedavisi nasıl yapılır? Tedavi edilmeyen ve ihmal edilen durumlarda, deride geri dönüşümsüz belirtiler meydana gelebilir. Deride kalınlaşma ve deri renginde koyulaşma bazen yıllarca sürebilir. Stresin tetiklediği bu hastalık da strese neden olur ve olay bir kısır döngüye girer. Bu nedenle hastalığın erken tanısı ve tedavisi önemlidir. Tedavide kaşıntıyı önleyici sistemik ve lokal ilaçlar ve kremler kullanılır. Altta yatan herhangi bir başka problemin olup olmadığı araştırılır. İleri vakalarda psikolojik destek de faydalı olur. Egzama olan biri tedavi sırasında nelere dikkat etmeli? Egzama başladıktan belli bir süre sonra, kişi farkında olmadan elini o bölgeye götürür ve sürekli kurcalar. Bu da egzamanın daha da artmasına neden olur. O yüzden tedavi sırasında ilaçların etkisiyle kaşıntı kesilecektir; ancak alışkanlık haline gelen kaşıma ve kurcalama yapılmamalıdır. Egzama olmamak için ne gibi önlemler alınabilir? Daha rahat ve stressiz bir yaşam, tedaviye en önemli katkıyı sağlayacaktır. Ayrıca cildin nemlendirilmesi çok önemlidir; cilt PH’ı ile uygun, kurutucu etkisi olmayan şampuan ve kremler kullanılmalıdır. SEDEF HASTALIĞI NEDİR? Sedef deri hücrelerinin bağışıklık sistemindeki yanlış sinyaller nedeniyle çok hızlı çoğaldığı, derinin bası/darbe bölgelerinde, kızarıklık ve pullanmalar ile kendini gösteren bir deri hastalığıdır. SEDEF HASTALIĞI BULAŞICI MIDIR? Sedef hastalığı kesinlikle bulaşıcı değildir ve normal yaşantıyı sürdürmede hiçbir engel oluşturmaz. Sedef hastasına dokunarak, aynı havuza girerek veya yakın ilişkide bulunarak sedef hastası olunmaz. SEDEF HASTALIĞI KRONİK MİDİR? Evet, kroniktir. Yıllarca devam edebilir ama hastaların % 75’inde çok hafif seyreder. SEDEF HASTALIĞI EN SIK KİMLERDE GÖRÜLÜR? Tüm dünya ülkelerinde sedef hastalığı görülmektedir. Erkek ve kadınlarda eşit oranda görülür ama kadınlarda biraz daha erken başlamaktadır. Hemen herkeste ve her yaşta görülebilir, erişkinlerde daha sıktır. En çok 20’li yaşlarda ortaya çıkar. % 75 oranında 40 yaştan önce başlar. Bir de 50-60 yaşları önemli bir dönemdir. SEDEF HASTALIĞININ TAM OLARAK NEDENİ NEDİR? GENETİK MİDİR? Sedef hastalığının nedeni hâlâ belli değildir. Genetik olarak taşısa bile birkaç şey bir arada olunca tetiklenebilmektedir. Ailede sedef hastalığı olması riski arttırmaktadır, ama ailesinde sedef hastalığı olan birinde mutlaka hastalık ortaya çıkacak diye bir durum söz konusu değildir. Sedef hastalığı birden fazla gen ile ilgili ailesel bir hastalıktır. Bir ebeveynde varsa risk yaklaşık yüzde 10’dur. Bu genler tanımlanmıştır. Ancak kalıtsal olarak geçen herkeste hastalık ortaya çıkmaz. Tetikleyici nedenlere de ihtiyaç vardır. STRES SEDEF HASTALIĞINI TETİKLER Mİ? Tüm bağışıklık sistemi hastalıklarında olduğu gibi stres sedef hastalığının tetikleyicileri arasındadır. Sedef hastalığı ve stres arasında bir kısır döngüden söz edebilmektedir. Bazı ilaçlar, enfeksiyonlar, aşırı ultraviyole, hormonal değişiklikler gibi başka tetikleyiciler de bulunmaktadır. SEDEF HASTALARI GÜNEŞE ÇIKMASINLAR MI? Aşırısı zararlı. Kontrollü güneş olabilir. Yani sabah ve akşam belli saatlerde. Fazlası hastalığı tetikliyor. SEDEF HASTALIĞININ TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR GÜÇLÜ MÜ? Hafif vakalarda dışarıdan krem şeklinde ilaçların uygulanması söz konusudur. Eğer sedef hastalığının lezyonları vücudun % 5’inden fazlasına yayılmışsa krem dışında faklı tedavi seçenekleri de gerekebilir. Tedavi gecikirse zaman içinde eklem, kalp, metabolik sendrom, obezite gibi farklı rahatsızların gözlenme riski de artabilmektedir. PRP NEDİR? PRP, “Platelet Rich Plasma-Platelet (trombosit, pıhtı hücresi) yönünden zenginleştirilmiş plazma uygulaması” adı verilen tedavi yönteminin kısaltılmış ismidir. Yeni bir cilt gençleştirme yöntemi olan PRP uygulaması son yıllarda geliştirilmiştir. PRP yönteminde hastadan 8-20 cc kan alınarak santrifüj edilir. PRP tedavisinde elde edilen serum, mezoterapi gibi minik küçük miktarlarda ve yaygın olarak derinin içine enjekte edilir. PRP uygulaması bir tür kök hücre tedavisi midir? Kök hücre tedavisi veya hücresel tedavi bir yaralanma veya hastalığı tedavi etmek amacıyla hasar görmüş olan bir organa yeni hücrelerin tanıtılması anlamına gelmektedir. PRP uygulamasında ise hasarlı dokunun onarımı için onarımı başlatan ve uyaran bir faktör olarak plateletlerden yararlanılmaktadır, iki uygulama bu anlamda birbirinden farklıdır. Pratikte PRP uygulaması nasıl yapılır? Uygulamanın yapılacağı kişiden az miktarada 8-20 ml kan alınır, santrfüj cihazında plateletleri ayrıştırılır. Ayrıştırılan plateletler kitteki tüpün içersinde yoğunlaşıp birikir ve PRP denilen bir kan ürünü ortaya çıkar. Bu ürün (PRP) dolgu veya mezoterapi gibi yollarla deriye uygulanır, deriyi gençleştirici etkisi uygulamanın hemen sonrasında parlak ve canlı bir görünümle belirgin hale gelir. PRP tedavi uygulanması ne kadar sürüyor? Toplamda yaklaşık 10 dakikalık bir uygulamadır. Kolayca, acısız biçimde uygulanır. PRP uygulamasında kan alınmasından dolgu veya mezoterapi ya da maske uygulamasına kadar olan tüm işlemlerin teknik ve hijyenik nedenlerle aynı yerde yapılması gerekir. BOTOKS NEDİR? Botoks aslında bir ilaç olarak kullanılmaya başlanmıştır. Dünyada bir çok hastalığın tedavisinde kullanılıyorken tesadüfen bir hastaya şaşılık tedavisi yapılırken bölgedeki çizgileri giderdiği fark edilmiş ve estetik, güzellik alanın da kullanılmaya başlanmıştır. Etki şekli kasların çalışmasını durdurarak etki eder. Dünyada kırışıklıkları çizgileri yok etmek için kullanılan en iyi uygulamalar arasında başta gelmektedir. Botoks Kimlere Uygulanabilir? Botoks uygulaması genelde 25 yaş ile 65 yaş arasında şikayetleri olan herkese rahatlıkla yapılabilir. Botoks Hangi Bölgelere Yapılır? *Alın ve kaş arasındaki mimik kırışıklıkları. *Boyun bölgesi kırışıklıkları için uygulanır. *Göz çevresi kırışıklıkları için uygulanır. *Yüz inceltme içinde kullanılır (Masseter botoksu) diyede bilinir. *Koltuk altı, el ve ayak terlemeleri için uygulanır. *Yanak sarkmaları için de botoks işlemi uygulanır. Lazerle sivilce (akne) tedavisi nasıl yapılır? Lazerle sivilce-akne tedavisi 1-3 hafta aralıklarla yapılabilir. Uygulanan cihaza göre seans sayısı değişmekle birlikte en az 4-6 seans önerilir. Lazerle akne tedavisinin yanı sıra krem ve ağızdan ilaç tedavilerine devam edilebilir. Lazerle sivilce (akne) tedavisi sonrası ciltte görülen değişiklikler nelerdir? Yapılan lazer sisteminin çeşidine göre lazerle akne tedavisi sonrası ciltte hafif bir pembelikten hafif bir kabuklanmaya kadar birkaç süren cilt değişiklikleri olabilir. Genel olarak yan etki oranı düşük uygulamalardır. Bronz ve esmer tenlerde tüm lazer ve ışık uygulamalarında olduğu gibi dikkatli olunmalıdır. MEZOTERAPİ NEDİR? Mezoterapi estetik amaçlı tıbbi bir işlemdir.Homeopatik ajanlar, farmasötikal ajanlar, vitamin, bitki ekstraktları (özütleri) mikroenjeksiyon tekniğiyle cilt ve cilt altına uygulanır. Enjekte edilecek maddeler kişiye ve amaca uygun şekilde seçilmektedir. Mezoterapi hangi durumlarda kullanılır? *Selülitler, *Saç dökülmesi, *Skar revizyonu (ciltteki nebbe dokularının iyileşmesi), *Yüz gençleştirme, *Lokal (bölgesel) yağlanma, Mezoterapi kimler için uygun değildir? *Gebelerde, *İnme (felç) geçirmişlerde, *İnsülin bağımlı diabetes mellitus (şeker hastalığı) olanlarda, *Kanser durumunda, *Kan pıhtılaşma bozukluğu olanlarda, *Çoklu ilaç tedavisi gerektiren kalp hastalığı bulunanlarda mezoterapi uygulanmaz. Mezoterapi nasıl etki eder? Mezoterapide problemin olduğu bölgeye uygun solüsyonlar hazırlanarak işlem uygulanır. Bu şekilde o bölgedeki kan dolaşımı, lenfatik dolaşım ve immün cevap düzenlenir. Hazırlayan: Turan SAKA