SELAY SAYKAL - KARADENİZDE SONNOKTA Kentte Pazarkapı mevkisinde, 2 yıl önce Tabakhane Vadisi Kentsel Dönüşüm Projesi çalışması başlatıldı. Çalışmalar sırasında yer altında antik Roma, Bizans ve Kommenos döneminden izler taşıyan tarihi sur ortaya çıkarıldı. 'Trabzon Kalesi’nin 700 yıl önce inşa edilen 'Aşağıhisar Surları'nın devamı olduğu değerlendirilen yapı, tescillenerek korumaya alındı. Sur, TOKİ tarafından inşa edilen yeni balıkhane içerisinde konumlandırılarak özel tasarımlı camekanla kapatıldı. Balıkhaneye alışverişe gelenler, camekanda sergilenen yapıyı ilgiyle inceliyor. Cam yüzeyinde yürürken surları inceleyenler, bilgilendirme yazısı olmadığından yapının ne olduğunu ise bilmediklerini söylüyor. ‘AKVARYUM MU OLACAK, DİYE SORUYORLAR’ Alışverişe geldiği balıkhanedeki yapıyı inceleyen Sinan Kalfa, “Camekanın içinde tarihi bir kalıntı gibi geliyor ama ne olduğunu anlayamadım. Balıkhanenin açıldığını duyup geldik. İlk defa denk geldi, merak edip baktık. Açıklama için bir yazı veya öz geçmişi lazım. Az önce arkadaşımla sur olabilir mi, diye konuştuk ama onu çok andıracak bir durum göremiyorum” dedi. Yapı çevresine bilgilendirme levhası konulmasını öneren balıkçı İsmail Demir, “Buranın tarihi yer olduğunu bize söylediler ama gelen müşterilerimiz de bize akvaryum olacağını söyledi. Güzel bir şey var burada. Burası güzelleştirilirse daha iyi olabilir. Burayı görmeye de gelebilirler. ‘Burası akvaryum mu olacak, su mu dolacak’ diye soruyorlar. Biz de ne olacağını bilmiyoruz. Ne kadar güzellik o kadar çok iş demektir. Burası daha güzel olabilirdi” diye konuştu. ‘YAZI OLSA ÖĞRENİRDİK’ İlhan Özbayrak da yapının ilgi çektiğini söyleyerek, “Bunun ne olduğu bilinmiyor. Neden camekan içine alındı? Trabzon’un her yerinde kale suru var ama bu daha geniş, daha büyük bir sur. Hangi tarihe ait bunu bilmiyor” dedi. Adem Aydemir de yapının ne olduğunu bilmediğini belirterek, “Tarihi eserdir herhalde. İlk defa görüyorum. Şurada bir yazı olsa ne olduğunu öğrenirdik” diye konuştu. ‘TESCİL EDİLDİ' Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Başkanı Doç. Dr. Coşkun Erüz de tarihi sur temelinin Roma İmparatoru Hadrianus, Bizans İmparatoru Justinianus ile Kommenos devletine ait izler taşıdığını söyledi. Surun en az 700 yıllık geçmişe sahip olduğunu belirten Erüz, şöyle konuştu: “Yıkımlar sonrası Roma-Bizans döneminde oluşan ve 1300’lü yıllarda Kommenos devleti zamanında son şeklini almış surun temel kısmı kazı sırasında açığa çıktı. Talebimiz doğrultusunda incelenip, surun devamı olması nedeniyle 1'inci sınıf tarihi eser olarak tescil edildi. 'Camın altındaki nedir, ne olduğu anlaşılmıyor’ diyorlar. İnsanların birçoğu sur olduğunu dahi anlayamıyor ama o bölgede henüz restorasyon bitmedi. Surun herhangi bir kimliklendirmesi yok. Ne olduğu ve neden korunduğuna dair hiçbir bilgi yok. Orayı bilgilendirme levhalarıyla birlikte üzerinde başka şeyler koymak suretiyle daha anlaşılır sergileme yapılmasında fayda var. Sur milattan sonra 100’lü yıllarda Hadrian limanı zamanında mı, 530’lu yıllarda Bizans İmparatoru Justinianus zamanında mı yapıldı, yoksa 1300’lerdeki Kommenos devleti döneminde surun genişletildiği döneme mi ait bilinmiyor. Bu tanımlamayı uzmanlar yapmalı ama orada en az 700 yıllık bir sur duvarı var. Trabzon için önemli bir değer.”