BOYALI ÇAY SEKTÖRÜ YIPRATIYOR
Çay dediğimiz zaman üretim sürecinde iklim, toprak, hasat zamanı ve işleme tekniklerine son derece duyarlı bir tarım ürününden bahsetmiş oluruz. Çayın rengi, aroması ve kalitesi bu doğal faktörlerin bir sonucudur. Buna karşın, bazı üretim ve pazarlama süreçlerinde çayın doğal görünümünü taklit etmek amacıyla boya veya katkı maddelerinin kullanıldığını biliyoruz. Bakanlıkça yayınlanan tahşiş listelerinde yer alan bu olumsuz durum, sektörün bütününe zarar veren en önemli sorunlarımızdan birisi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Boyalı çay uygulamaları yalnızca bireysel tüketici sağlığını değil, aynı zamanda çay sektörünün kurumsal yapısını, piyasa güvenini ve ulusal marka değerini tehdit etmektedir.
Araştırmalar, gıda sektöründe yaşanan güven sorunlarının tüketici davranışlarını doğrudan etkilediğini göstermektedir. Boyalı çay iddiaları, yalnızca sorunlu ürünleri değil, tüm çay markalarını kapsayan bir güvensizlik ortamı yaratmaktadır. Bu da tüketimin azalmasına ve alternatif içeceklere yönelime kapı açmaktadır.
Haksız Rekabet
Doğal yöntemlerle üretilen kaliteli çayın maliyeti yüksektir. Boyalı çay üreten işletmelerin maliyet avantajı sağlaması, piyasa fiyatlarını yapay biçimde düşürmekte ve kurallara uygun üretim yapan firmaları rekabet edemez hale getirmektedir. Bu durum, sektör genelinde kalite düşüşüne yol açmaktadır.
Ulusal ve Uluslararası İtibar
Türk çayı, doğal üretim yöntemi ve kendine özgü aromasıyla tanınmaktadır. Boyalı çay vakalarının artması, bu imajı zedeleyerek ihracat potansiyelini olumsuz etkilemektedir. Gıda güvenliği konusunda oluşan değersizleştirici algı, dış pazarlarda telafisi güç güven kayıplarına yol açmaktadır.
Denetimsiz piyasa algısı
Boyalı çay sorunu, yalnızca bireysel etik ihlallerle açıklanamayacak kadar geniş kapsamlıdır. Denetim mekanizmalarının yetersizliği, çay kanununun çıkmayışı, caydırıcı cezaların eksikliği ve tüketici bilinç düzeyinin sınırlı olması bu sorunun yayılmasına zemin hazırlamaktadır. Sektörün sürdürülebilirliği için kalite odaklı üretim anlayışının teşvik edilmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak, boyalı çay uygulamaları yalnızca bugünü değil, çay sektörünün geleceğini de tehdit etmektedir. Sürdürülebilir, güvenilir ve sağlıklı bir çay sektörü için bütüncül ve kararlı bir mücadele şarttır.
Bunun için TBMM de bulunan çay kanununun ivedilikle çıkarılması;
Gıda denetimlerinin sıklaştırılması, etkinliğinin artırılması
Boyalı çay üretenlere yönelik caydırıcı yasal yaptırımların uygulanması
Tüketici sağlığının korunması ve doğal çay konusunda bilinçlendirilmesi
Kaliteli ve doğal üretim yapan firmaların desteklenmesi gerekmektedir.
Mustafa Yılmaz Kar misafir yazar
