DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ NEDİR?
En sık görülen beslenme yetersizliği vücuda yetersiz demir alımıdır. Demir kandaki hemoglobine bağlanır ve oksijenin taşınmasına yardımcıdır. Genelde bebeklik döneminde ortaya çıkan bir durumdur. Dünyada en çok karşılaşılan kansızlık çeşididir. Çocukluk ve ergenlik döneminde de sık karşılaşılan bir rahatsızlıktır.
KANSIZLIK BELİRTİLERİ NELERDİR?
* Yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, çabuk yorulma
* Çalışma kapasitesinde azalma
* Sık hastalanma
* İştahsızlık, bulantı
* Ciltte, göz kapaklarının iç kısmında ve avuçta solukluk
* Çarpıntı ve nefes darlığı
* Daha fazla üşüme
* Konsantrasyon bozukluğu
KANSIZLIKTAN NASIL KORUNULUR? KANSIZLIK NASIL GEÇER?
1. Yüksek demir içeren birinci grup (et, yumurta, tavuk, baklagil, yağlı tohumlar) yiyeceklerin yeterli miktarda alınması, hayvansal demir kaynaklarının tercih edilmesi gerekir.
2. Bağırsak parazitlerinden korunmak (Kişisel temizlik ve çevre sağlığının uygun olması) gerekir.
3. Bağırsak paraziti görülürse erken tedavi edilmesi gerekir.
KANSIZLIK İÇİN ÖNERİLER
* Soluk görünen, çabuk yorulan çocuğun kansız olabileceği düşünülerek doktora götürülmeleri gerekir.
* Kansızlığı olan çocuğun ilaçlarını yeterli ve düzenli kullanması sağlanmalıdır.
KANSIZLIĞIN YOL AÇTIĞI SORUNLAR
Kansızlık, tedavi yapılmadığında ya da geciktirildiğinde önemli sonuçlara neden olabilir.
Bebek ve çocuklarda;
Büyüme olumsuz etkilenir genelde yavaşlar.
Fiziksel aktivite azalır.
Hastalıklar daha sık görülür.
Algılama, öğrenme ve yorumlama fonksiyonları azalır, dikkat dağılması, yorgunluk ve ilgisizlik artar (okul başarısı düşer).
NEDEN DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ OLURUZ?
Demir alımında eksiklik: Hamilelikte ve emzirme döneminde demir daha fazla gerekir. Yeni doğan çocukların ek demir alımına ihtiyacı vardır. Bu dönemde büyüme fazla olduğundan anne sütü ya da inek sütü bebeğin ihtiyacını karşılayamamaktadır. Anne sütünün yanında demir ihtiyacını karşılayacak besinler ya da demir ilaçları verilebilir. Ergenlik döneminde de bu ihtiyaç artmaktadır.
Demir emiliminde yetersizlik: Bazı hastalıklar sonucu demirin bağırsaklardan vücuda emilmesi yetersiz olabilir. Kronikleşmiş bağırsak hastalıkları, mide ameliyatları, sindirim bozuklukları sonucu demir alımı yavaşlar.
Kanamalar: Bağırsak hastalıkları ya da geçirilen hastalıklar sonucu kanama olabilir. Ayrıca adet döneminde fazla miktarda kan kaybedilir. Diyetle demir alımı yetersiz kalır. Ek demir beslenmesine ihtiyaç vardır. Yoksa bu kan kaybı sonucu kansızlık ortaya çıkar. Sindirim sistemi sorunlarında, ülseri veya kronik gastriti olanlarda kanama sonucu demir eksikliği anemisi oluşabilir.
KANSIZLIK TANISI NASIL KONUR?
Yapılan fizik muayene, hastanın doktora anlattıkları ve kan tahlilleri sonucu tanı konur. Alyuvarlar mikroskobik olarak incelenir. Kan hemoglobini, serum ferritin düzeyi, demir bağlama kapasitesine bakılır. Zor değildir fakat bazı hastalıklarla (örneğin akdeniz anemisi) karıştırılabilir. Bu yüzden dikkat edilmelidir.
KANSIZLIK TEDAVİSİ NASIL YAPILMALI?
•Demir eksikliği tedavisinde uygulanan yöntem ağızdan demir ilacı verilmesidir. 2 ay sonra hasta normale döner ancak demir depolarının doldurulması için uzun bir süre daha demir tedavisi uygulanır. Bu tedavi bir yıla kadar çıkabilir. Bebeklerde şurup ya da damla yoluyla ilaç verilir. Dışkı koyulaşır. Dişler de siyahlaşma olabilir ama geçicidir. İlaç alımı aç karnına ya da öğün arasında olmalıdır. Çünkü böylece demir daha iyi emilir. Ayrıca C vitaminiyle beraber ilacın verilmesi emilimini arttırır. Süt ve süt ürünleriyle beraber alınması sakıncalıdır. Demirin emilimini azaltır.
DEMİR HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?
* Demir ette ve bitkilerde bulunur. Karaciğer, kırmızı et, dalak, yumurtanın sarısı, yeşil sebze, fındık, fıstık, kuru üzüm, pekmez, kuru baklagiller demir bakımından zengindir. Ayrıca ette bulunan demir daha kolay emilir. Bu yüzden etle beslenmek demir ihtiyacı bakımından önemlidir. Un ve ekmek demirden zenginleştirilebilir.
BEBEKLERİ DEMİR EKSİKLİĞİNDEN KORUMAK İÇİN NELER YAPILMALIDIR?
* Bebeklerinizi demirden zengin gıdalarla besleyin, İlk 6 ay anne sütüyle besleyin. Erken doğum yaptıysanız 2. aydan sonra ek demir takviyesi yapabilirsiniz. Normal doğum yapanlar ise 4. aydan itibaren demir takviyesi yapabilirler,
* Günde yarım litreden fazla süt, demirin emilimini azaltır. Beslenmeyi buna göre belirleyin,
* C vitamini demir emilimini arttırdığından bebeğinize meyve suyu içirin.
Vitamin B-12 Eksikliği Anemisi Nedir?
* B-12 vitamininin emilimi mide de gerçekleşir. Bu emilimin gerçekleşmesi için mide B-12 asıl faktörü denilen bir maddeyi salgılaması gerekir. Bu faktörün eksikliği bu vitaminin eksikliğine neden olur. B-12 vitamini kırmızı kan hücrelerinin kemik iliğinden üretilmesi için gereklidir. Yetersiz miktar anemiye neden olur. Bu tarz anemi daha çok hayvan ürünleri yemeyen vejeteryanlarda ve mide rahatsızlıklarında (atrofik gastrit) görülür.
Aneminin kendine özgü bulguları ?
•Eller ve ayaklarda ürperme
•Bacaklarda, ayaklarda ve ellerde duyu kaybı
•Sarı ve mavi renklerle ilgili olarak renk körlüğü
•Şişmiş ağrıyan ve yanan bir dil
•Kilo kaybı
•Kararmış cilt
•İshal
•Düzensizlik
•Depresyon
•Entellektüel fonksiyonların azalması
Belİrtİler Nelerdİr?
Hastalar solukluk, halsizlik, sinirlilik, kuru ve ağrılı bir dil, yürümede bozukluk ve ishal ile doktora başvurmaktadır.
Tedavİ Nasıl Yapılır?
Tedavide vitamin B12 enjeksiyon veya ağız yolu ile verilir.
AKDENİZ ANEMİSİ NEDİR?
Talasemi Major (Akdeniz Anemisi Hastalığı) erken çocukluk çağında başlar ve çok ciddi bir kalıtsal kan hastalığıdır. Talasemi majorlü çocuklarda gelişen kansızlık sonucu sık sık kan verilmesine ihtiyaç gösterirler.
Talasemi Taşıyıcılığı (Akdeniz Anemisi Taşıyıcılığı) olan kişide hemoglobini olması gerekenden 1-2 gram düşük olsada genellikle sağlıklıdır. Türkiye de her 100 kişiden 2 kişi Akdeniz anemisi taşıyıcısıdır. Bu oran Antalya, Muğla, Konya, İskenderun gibi illerimizde %8-10 lara kadar çıkmaktadır.
Günün Sözü
Üç ayların ilki olan Receb-i şerif girdiğinde “Allahım, hakkımızda Receb ve Şa’ban ayını mübarek kıl, bizleri Ramazan ayına ulaştır’’[26]
