TMO’NUN 200 TL FINDIK FİYATINA KİM NE DEDİ?
Tarım ve Orman Bakanlığı, 2025/26 üretim sezonuna ilişkin kabuklu fındık alım fiyatlarının Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından belirlendiğini önceki gün akşam saatlerinde duyurdu. Son birkaç yıldır fındık fiyatı internet sitesi üzerinden duyuruluyor, hem de açıklama geç saatlerde yapılıyor. Oysa eskiden fındığa bir fiyat açıklanacaksa basın toplantılarıyla ya Bakan ya, Başbakan, ya yeni sistemde Cumhurbaşkanı tarafından duyurulurdu. Görünen o ki açıklanan rakamlar üretici kesimde tepki çekeceğinden bundan vazgeçilmişi durumda.
Gelelim TMO’nun açıklamasına? Giresun kalite fındık 200 TL, Levant kalite fındık 195 TL. 50 randıman üzerinde her bir randıman için 4 TL ve 3,9 TL ilave fiyat. Ama don, zararlı böcek zayiatıyla böylesi randıman biraz zor görünüyor.
TMO kabuklu fındık alımlarına 25 Ağustos günü itibariyle başlayacağını, alım için her türlü teknik altyapı, depolama, personel ve finansman hazırlıklarının tamamlandığını da açıkladı. Alımlar önceki yıllarda olduğu gibi randevulu yapılacak ve 18 Ağustos’tan itibaren başvuru yapılabilecek.
TATMİN EDİCİ DEĞİL!
TMO’nun fiyat açıklamasının ardından tepkiler de ardı ardına geldi. Hemen her kesimden 200 TL’lik fiyata tepki var. Ama neden? Nedeni çok basit… Çünkü zirai don fındık rekoltesine büyük darbe vurdu, adeta çakılmasına yol açtı. Geçtiğimiz günlerde Ziraat Odaları Birliği Trabzon Koordinasyon Başkanı Hasan Kozoğlu, Tarım Bakanlığı’nın yaptırdığı tespitlere göre 449 bin ton rekolte olduğunu açıklamıştı. Bu da önceki yıla göre 200-250 bin ton kayıp demek.
Karadeniz Fındık İhracatçıları Birliği ise 601 bin tonluk hayali bir rekolte açıklamış tepki uyandırmıştı. Hatta önceki gün bir açıklama yapan ve dün de gazetemizin manşetinde yer alan haberde, Trabzon’un en önemli ihracatçılarından Sebahattin Arslantürk, bu birliğin yaptığı yanlış tahminlerle güvenilirliğini yitirdiğini söylemişti. Arslantürk, TMO’nun yapması gerekene de, “Serbest piyasada alivre fiyatlar 200 TL ve üzerine çıktı. TMO’nun açıklayacağı 180-185 TL seviyelerindeki taban fiyatı piyasada karşılık bulmaz. TMO’nun ‘rekolte ortada, piyasayı izliyoruz, gerekirse müdahale ederiz’ demesi piyasayı dengeleyecek yegane hamledir” ifadelerini kullandı ama verilen 200 liralık fiyatın bile piyasayı regüle etmekten uzak kalacağı konuşuluyor. 200 lira fiyattan TMO’ya üretici satış yapar mı? Acil paraya ihtiyacı yoksa satmaması en mantıklı yol gözüküyor.
BEKAR: ‘SABIRLI OLUN’
Trabzon Ortahisar Ziraat Odası Başkanı Mustafa Bekar, fındığın maliyetinin 200 lirayı bulduğu yerde üreticiyi memnun etmeyen bir fiyat açıklandığına dikkat çekerek, “Üreticinin emeğinin karşılığını alabilmesi için en az 250 lira fiyat verilmeliydi. Serbest piyasada fiyatın üretici davranışıyla belirleneceğine vurgu yapan Mustafa Bekar, “Üreticilerin önerilerimize uyması durumunda piyasada fındık fiyatı 270 TL seviyelerine ulaşabilir. Fındığınızı erken pazara indirmeyin, sabredin ve bekleyin. Fındığınızı kesinlikle emanete vermeyin. Bu iki temel kuralın titizlikle uygulanması halinde, serbest piyasada fındık fiyatları maliyetin üzerine çıkabilir” dedi.
PEHLEVAN: ‘PAZARA İNDİRMEYİN’
Ziraat Mühendisleri Odası Trabzon Şube Başkanı Cemil Pehlevan ise, fındığın maliyetinin 175 lira civarında hesaplandığını belirterek, “Fındık fiyatı en az 230 lira olmalıydı. Açıklanan fiyat yeterli değil, çiftçi için olumlu değil. Geçen sezon serbest piyasada 200 lira seviyesi zaten görülmüştü. Bu durumda yapılması gereken üreticilerimizin fındığını hemen pazara indirmemesidir. İmkanı olan çiftçi bekletsin. Fındık fiyatı 300 lirayı devirecektir. Pazara erken ürün indiren kaybeder” ifadelerini kullandı.
AYDIN: ‘ÇARPIK DÜZEN’
İYİ Parti Trabzon Milletvekili Yavuz Aydın da, fındık alım fiyatlarının üreticinin beklentisini karşılamaktan çok uzak kaldığını belirerek, “195-200 lira olarak açıklanan fiyat, üreticinin maliyetlerini bile karşılamazken emeği yok sayan bu anlayış fındık üretimini sürdürülemez hâle getirmektedir. Girdi maliyetlerinin her geçen gün arttığı, rekolte düşüşü riskinin yüksek olduğu bu sezonda fiyatların en az 250 liranın üzerinde, 300 TL seviyesinde olması gerekirdi. Fındıkta ‘millî egemenlik’ sağlanması gerekirken üretici küresel tekellerin ve yanlış politikaların insafına bırakılmaktadır. Karadeniz’in alın teri, Türkiye’nin döviz kaynağı olan fındık, şeffaf ve üretici lehine belirlenen fiyatlarla desteklenmedikçe bu çarpık düzen değişmeyecektir” diye konuştu.
BAK: ‘AL BAŞINA ÇAL’
200 TL’nin fındığın maliyeti olduğuna dikkat çeken CHP Trabzon İl Başkanı Mustafa Bak ise, “Bakanlık her zamanki gibi fındık üreticisini bahçede kendi sorunlarıyla baş başa bırakmıştır. Fındığa maliyet fiyatı verilmesinin hiçbir geçerli izahı yoktur. Açıklanan fiyat açıkça üreticiye ‘fındığını al başına çal’ demektir. Şimdi üretici kara kara düşünmeye başlamıştır. Toplasan bir dert, toplamasan bir dert. Zaten bu bölgede makineli tarım neredeyse hiç yokken arazi koşullarının fındık maliyetlerini arttırdığı ortadadır. Hal böyle iken vatandaş cebinden para ödeyerek fındığını toplayacak ama parayı yabancı sermayeler kazanmaya devam edecek. Bu yıl rekoltenin düşük olmasına karşın üreticinin ekonomik zorluklar ve diğer nedenler ile fındığını bir an önce satmak zorunda kalacağından üretici beklese bile fındık fiyatı gerçek piyasa koşullarına asla ulaşamayacaktır. TMO sadece alım yapmakta olup, piyasaları dengelemek ve üreticiyi desteklemek adına hiç bir adım atmamaktadır. Sonuç olarak, AKP çayda olduğu gibi fındıkta da üreticiyi kendi kaderine terk edip, ‘başının çaresine bak’ demiştir” ifadelerini kullandı.
TURHAN: ‘KABUL EDİLEMEZ’
Saadet Partisi Ortahisar İlçe Başkanı Burak Turhan ise, “Fiyatlar; ne üreticinin alın terini, ne emeğin karşılığını, ne de artan maliyetleri gözetmektedir. Bu fiyat, emeğe sırtını dönmektir. Bu fiyat, üreticinin hakkını yok saymaktır. Bu fiyat, alın terine reva görülen açık bir zulümdür. Mazotun, gübrenin, ilacın, işçiliğin katbekat arttığı bir dönemde; üreticiyi ayakta tutmayan, gencin toprağa küsmesine neden olan bu fiyat politikası kabul edilemez. Fındık üreticisinin kaderi her yıl siyasi tercihlere, masa başı hesaplara teslim edilemez. Bu anlayış değişmelidir. Fındıkta istikrarlı bir fiyat politikası, maliyetlerin üzerinde bir alım garantisi ve üreticiyi yıl boyunca destekleyen kapsayıcı bir tarım reformu artık zaruri hale gelmiştir” dedi.
ERGAN: ‘FİYAT NORMAL’
Trabzon Ticaret Borsası Başkanı Eyyüp Ergan ise fiyatın normal olduğunu savundu. Ergan, “Rekolte konusunda, sektördeki paydaşların tam olarak hemfikir olamadığı bir üretim yılında, piyasada üreticiyi koruyarak istikrarı sağlamak için devlet adına görev üstlenen TMO’nun 2025 ürünü fındık için açıkladığı fiyatlar, hemen hemen herkes tarafından normal karşılanmıştır. Dünyada üretimi kadar ticaretinde de söz sahibi olduğumuz fındıkta dolar bazında açıklanan en yüksek fiyat olmasına rağmen, piyasada rekoltenin yanı sıra üreticilerimizin ürününü pazara indirme ve alıcıların talep tercihine göre fiyat hareketlerinin olması da muhtemeldir” diye konuştu.
