EZBERLER
BOZULURKEN
Hanefi Çatal'ın "100 Yıl Sonra Cumhuriyetle Yüzleşme" adlı eseri, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yüzyılını tamamladığı kritik bir dönemeçte, yakın tarihi yeniden okuma ve anlama çabasına yönelik önemli bir girişim olarak yayınlanmış bulunmaktadır. Eser, isminden de anlaşılacağı üzere, bir "yüzleşme" daveti sunarken, bu daveti yıkıcı bir eleştiriden ziyade, geleceği daha sağlam temeller üzerine inşa etme hedefiyle yapıcı bir zemine oturtmaktadır.
Eserin en dikkat çekici pozitif yönlerinden biri, yazarın ortaya koyduğu araştırma disiplinidir. Hanefi Çatal, bu çalışmayı 3 yıllık bir süre zarfında, 300'ü aşkın kitabı inceleyerek ve 144 farklı kaynak kullanarak hazırladığını belirtmektedir. Bu yoğun literatür taraması, eserin yüzeysel iddialardan veya kişisel yorumlardan ziyade, belgeler ve farklı kaynakların karşılaştırılması üzerine kurulu olduğunu göstermektedir. Bu yaklaşım, esere ciddi bir akademik ağırlık kazandırmakta ve okuyucuya zengin bir referans havuzu sunmaktadır.
Çatal, bir olayın tarih olabilmesi için üzerinden en az 50 ila 100 yıl geçmesi gerektiği tezinden yola çıkar. Bu, eserin temel metodolojik dayanağıdır. Eserin pozitif gücü, 100 yıllık bir zaman diliminin, olayların yaşandığı dönemin siyasi ve bürokratik etkilerinden sıyrılarak, daha "tarafsız" ve "sağlıklı" bir değerlendirme yapma imkanı sunduğu varsayımından gelir. Bu yaklaşım, tarihi hamasetten veya güncel siyasi çekişmelerden uzaklaştırıp, belgeler ışığında bir analiz yapma çabası olarak takdire şayandır.
Eser, "yüzleşme" kavramını soyut bir tartışma olarak bırakmamaktadır. Bunun yerine, Cumhuriyet'in kuruluş esaslarını, yapılan yenilikleri ve karşılaşılan güçlükleri özellikli başlıklar altında incelemektedir. Kitabın içeriğinde yer alan:
Yenileşme Çabaları,Milli Mücadelede Atatürk ve Dinadamları,Halifelik,
Harf İnkılabı,Laiklik,Şeyh Sait İsyanı,Dersim,İstiklal Mahkemeleri gibi kritik ve çoğu zaman hassas konuların doğrudan ele alınması, yazarın zorlu başlıklardan,kaçınmadığını göstermektedir. Bu yapı, okuyucunun belirli konulara odaklanarak derinlemesine bilgi edinmesini kolaylaştıran yapıcı bir özelliktir.
Yazar, bu tarihi yüzleşmeyi gerçekleştirmedeki öncelikli amacını, "milletimin gerçekleri öğrenme sürecine destek olmak" ve "geleceğin güçlü Türkiye'sindeki bilgi ve güven ortamına katkı sunmak" olarak tanımlamaktadır. Bu hedef, eserin salt bir geçmiş eleştirisi olmadığını, aksine geçmişten ders alarak geleceğe daha donanımlı hazırlanma gayesi taşıdığını ortaya koyar. Tarihi, bir çatışma alanı olarak değil, ortak bir anlayış zemini oluşturmak için bir araç olarak kullanma niyeti, eserin en olumlu mesajlarından biridir.
"100 Yıl Sonra Cumhuriyetle Yüzleşme", Hanefi Çatal'ın yoğun emeğini ve tarih disiplinine olan bağlılığını yansıtan kapsamlı bir çalışmadır. Cumhuriyet'in 100. yılında, zorlu konuları cesurca gündeme taşıması, bunu geniş bir kaynakçaya dayandırması ve nihai hedef olarak toplumsal bir "bilgi ve güven ortamı"nı işaret etmesi, eseri Türk tarihi literatürüne değerli ve pozitif bir katkı olarak konumlandırmaktadır.
Hassas konulardaki geleneksel ezberleri bozarak, geçmişteki yaşanmışlıkları ana aktörlere bağlı kalarak yakalayıp açıklaması, bir bakıma bu konulardaki “ezberleri” bozması, kitabı; aklını kullanarak hayatı yaşamak isteyenler için bir referans kaynağı haline getirmiştir.
Bir tarihçi olarak, emperyalist dayatmaların ısrarı le yıllarca gündemde tutulan ve toplumssl yapımızı ayrıştırmaya yönelik sun’i olarak oluşturulmuş böylesine hassas alanlardaki boşluğu dolduran bu değerli eserin yazarı, kadim dostum Hanefi Çatal beyi, bu özel ve de güzel çalışmasından dolayı takdir ve tebrik ediyorum.
